Een Vlindertuin Aanleggen: een Complete Gids

Een  vlindertuin  biedt de nectar en planten die deze tere insecten nodig hebben. Planten die vlinders aantrekken, ondersteunen hun volledige levenscyclus en lokken deze kleurrijke bezoekers naar jouw tuin.

Vlinders gedijen wanneer aan hun behoeften wordt voldaan. Volwassen vlinders voeden zich met vloeibare bronnen zoals nectar, boomsap en gevallen fruit. Hun rupsen zijn echter afhankelijk van specifieke waardplanten. 

In dit artikel bespreken we de planten die het meest geschikt zijn voor Nederlandse tuinen en de bloemen die in ons klimaat floreren. Je leert hoe je een tuinhabitat ontwerpt met continue bloei gedurende het groeiseizoen. Dit is vooral belangrijk in de periode midden tot laat in de zomer, wanneer de vlinderactiviteit het hoogst is.

Wat vlinders nodig hebben

Het succes van een vlindertuin hangt af van het voldoen aan de behoeften van deze kwetsbare wezens gedurende hun hele levenscyclus. Ze hebben meer nodig dan alleen mooie bloemen voor vlinders, aangezien hun behoeften veranderen per levensfase. O, en sommige dingen kunnen ze missen als kiespijn: bijvoorbeeld pesticiden die schadelijk zijn voor vlinders en hun larven. 

Nectar voor energie en om te overleven

Volwassen vlinders zijn afhankelijk van nectar als belangrijkste energiebron. In het voorjaar is nectar essentieel wanneer vlinders energie moeten bijtanken na hun winterslaap of vermoeiende reizen. In de herfst kunnen vlinders energie opslaan voor hun winterslaap of hun terugkeer naar warmere oorden. 

Waardplanten voor rupsen

Volwassen vlinders voeden zich met verschillende planten voor nectar, maar hun rupsen zijn kieskeurige eters. De vlinderdiversiteit in een tuin hangt af van de juiste planten om eitjes te leggen. De meeste vlindersoorten zijn om hun levenscyclus te voltooien afhankelijk van slechts één of twee plantensoorten. Planten die dienen als gastheer voor eitjes en als voedselbron, worden waardplanten genoemd.

Rupsen van de komma-, dagpauwoog- en atalantavlinder verstoppen zich in brandnetels

Citroenvlinderrupsen hebben elzenwegedoorn of gewone wegedoorn nodig

De rupsen van boomblauwtje voeden zich met hulst en klimop

Inheemse grassen trekken veel ‘bruine’ rassen aan, zoals weidebruin en poortwachter

Warmte en beschutting tegen de wind

Toch hebben vlinders meer nodig dan alleen plekken om te foerageren (voedsel te zoeken en te vinden) en hun eitjes te leggen. Deze koudbloedige wezens gedijen op warme, beschutte plekken. Ze zoeken zonnige plekken op, uit de buurt van harde wind, waar ze kunnen opwarmen. 

Plekken op het zuiden werken het beste, omdat ze daar maximaal zonlicht krijgen. De rupsen hebben ook warme microklimaten nodig om goed te groeien. Een structurele diversiteit in je tuin met planten van verschillende hoogtes zorgt van nature voor warme plekken op verschillende “hoogtes”.

Veilige plekken om te rusten 

Vlinders hebben ook veilige plekken nodig om te rusten, ’s nachts neer te strijken en de winter te overleven. Ze verstoppen zich onder grote bladeren of dichte begroeiing als het regent. Veel soorten brengen de winter door als ei, larve of pop, verborgen in bladafval of vastgehecht aan planten. 

Minder tuinonderhoud in de herfst helpt om deze schuilplaatsen te beschermen. Een vlinderhuis biedt extra beschutte plekken waar vlinders zich verzamelen, energie besparen en warm blijven.

Bloemen voor vlinders en kruiden waar ze dol op zijn

Kleine buisvormige bloemetjes met nectardruppeltjes aan de onderkant trekken op natuurlijke wijze vlinders aan. Hun slanke roltong werkt als een intrekbaar rietje en ze hebben bloemen met platte bloemblaadjes nodig om veilig te kunnen landen. Enkele fijne struiken voor bijen en vlinders zijn:

• Buddleia  (vlinderstruik) trekt kleine vos, dagpauwoog, distelvlinder en atalanta aan met zijn roze, rode, paarse en witte bloemen gedurende de maanden juli en augustus.
• Lavendel  groeit het beste op zonnige, beschutte plekken met goed gedraineerde grond
• Marjolein  (oregano) brengt poortwachters, grote schippers en kleine schildpadden binnen
• Verbena bonariensis  (ijzerhard) produceert paarse bloemen op hoge, stugge stengels die rijk zijn aan nectar

Als je bloemen voor vlinders zoekt, kun je voor een Nederlandse tuin trouwens het beste gebruik maken van inheemse planten. Waarom dat zo is, lees je in ons artikel over inheemse tuinplanten. Droom je van een tropische vlindertuin? Je kunt inheemse planten prima combineren met exotische soorten. Houd er wel rekening mee dat je tropische vlinders in ons kikkerlandje niet snel zult tegenkomen.

Bomen en struiken die de natuur ondersteunen

Bloeiende struiken die op zonnige plekken worden geplant, trekken vlinders aan, ongeacht of ze in de zon of schaduw staan. Veel van deze struiken hebben een dubbele functie: ze leveren nectar aan volwassen vlinders en blaadjes aan de rupsen. 

Klimop  levert laat in het seizoen nectar en voedt de larven van het boomblauwtje.  Sleedoorn en wilde liguster zijn de thuisbasis van veel soorten zoals de zwarte vuurvlinder en het boomblauwtje.

Bijen en vlinderplanten die in alle seizoenen bloeien

Vlinders hebben het hele jaar door ondersteuning nodig, dus plan een continue bloei van de lente tot de herfst. Lentebloemen zoals  sleutelbloem  en  blauwe klokjes  helpen vlinders herstellen na hun winterslaap.

Zomerbloeiers zoals  rode zonnehoed  (Echinacea) en  knoopkruid  bieden volop nectar in het midden van het seizoen.  Vetkruid  en  asters  leveren herfstbrandstof om vlinders te helpen zich voor te bereiden op de winter. Hier lees je meer over hoe je het hele jaar een bloeiende tuin realiseert. 

Het vermijden van moderne hybriden met een lage nectarproductie

Moderne hybride bloemen geven vaak voorrang aan uiterlijk boven nectargehalte. Traditionele variëteiten produceren meestal meer nectar dan hun opvallendere neven. Traditionele enkelbloemige variëteiten werken beter dan dubbele pomponsoorten, omdat te veel bloemblaadjes het voor vlinders moeilijk kunnen maken om te eten.

Vlindertuin aanleggen: extra’s

Een gewone tuin kan een vlinderparadijs worden met meer dan alleen de juiste bloemen. Deze simpele toevoegingen geven vlinders alles wat ze nodig hebben, naast nectarplanten.

Maak een poel voor mineralen

Vlinders verzamelen zich rond modderpoelen, niet alleen voor water, maar ook voor essentiële mineralen en zouten. Voor je ‘poelstation’ heb je een ondiepe bak (30-45 cm breed) nodig, gevuld met zand of aarde. Voeg kleine kiezels toe als landingsplaatsen en meng er mineralen door:

• Een handvol compost
• Een snufje Epsom-zout (bitterzout)
• Of natuurlijk zeezout

Het mengsel moet vochtig blijven, zonder dat er water in blijft staan. Zet het op een plek waar vlinders veilig toegang hebben tot halfschaduw. Maak het bad regelmatig schoon en vul het bij om te voorkomen dat er muggen in komen.

Gebruik fruitbomen voor herfstbemesting

Afgevallen fruit geeft vlinders vitale energie terwijl ze zich in de herfst voorbereiden op de winter. Atalanta’s, kommavlinders en bonte zandoogjes zijn dol op fermenterend fruit. Laat wat overrijpe appels en bessen onder bomen liggen in plaats van al het gevallen fruit op te ruimen.

Houd een dagboek bij van de gespotte vlindersoorten

Het bijhouden van de vlinders die jouw vlindertuin bezoeken, maakt de ervaring nog leuker. Een eenvoudig dagboek met soorten, data en hun favoriete planten helpt om inzicht te krijgen in welke vlindersoorten het beste in je tuin passen. 

Heb je kinderen? Dan is dit een leuk klusje voor hen. Kinderen kunnen hun observatievaardigheden ontwikkelen en leren over levenscycli terwijl ze deze gegevens bijhouden. De aantekeningen kunnen ook bijdragen aan bredere beschermingsinspanningen door waardevolle gegevens te verstrekken over lokale vlinderpopulaties en hun migratiepatronen.

Veelgestelde vragen over een vlindertuin maken

Vlindertuin maken, conclusie

Een vlindertuin maken, behoort tot de meest lonende projecten die je kan uitvoeren. Onze tuinen kunnen dienen als onmisbare toevluchtsoorden voor de 53 vlindersoorten in Nederland, die te kampen hebben met aanzienlijke uitdagingen door habitatverlies en klimaatverandering.

Je kunt onze inheemse vlinders steunen, ongeacht de grootte van je tuin – van uitgestrekte landelijke ruimtes tot kleine stadsbalkons. Begin klein, kijk wat werkt en laat je vlindervriendelijke ruimte geleidelijk groeien. De combinatie van schoonheid, biodiversiteit en natuurbehoud maakt vlindertuinieren tot een unieke, bevredigende bezigheid die zowel de natuur als de tuinier beloont.

Wil je ook weten hoe je een vogelvriendelijke tuin of hoe je een wormenbak aanlegt? Bekijk dan onze artikelen over dit onderwerp of kijk hier voor meer tips en advies. Heb je zelf een tip of vragen? Laat dan een reactie achter. Dankjewel!

Louis Hooft

Oprichter & Gazon expert

Maak kennis met Louis Hooft, de oprichter van MOOWY en jouw vertrouwde expert. Met een diepgaande passie voor prachtige gazons en een schat aan ervaring in tuin verzorging, staat Louis klaar om tuinliefhebbers te begeleiden bij het realiseren van een groenere en levendigere buitenruimte dan ooit tevoren. Vertrouw op Louis voor waardevolle tips, handige trucs en de beste producten om jouw tuin te laten stralen!