Zo Doe Je Dat: Dieren in de Tuin de Winter door Helpen

Wist je dat veel wilde dieren moeite hebben om de winter door te komen? Onze kleine tuinvrienden krijgen elk jaar met heel wat uitdagingen te maken. Sommige dieren overwinteren, terwijl andere juist actief op zoek gaan naar voedsel en onderdak. Zonder de juiste hulp hebben deze dieren het zwaar.

Met eenvoudige aanpassingen in je tuin creëer je de perfecte omstandigheden voor deze dieren en kun je dieren in de tuin helpen in de winter. Of je nu egels, tuinvogels of andere bezoekers wilt helpen, doordachte voorbereidingen zorgen ervoor dat ze de winter overleven.

Deze uitgebreide gids geeft je concrete handvatten om dieren in de tuin tijdens de winter te beschermen. Je ontdekt welke dieren speciale aandacht nodig hebben en leert waardevolle tips om je tuin om te toveren tot een winter-toevluchtsoord voor al je kleine bezoekers. 

De verschillende behoeften begrijpen

Je tuin herbergt een diversiteit aan dieren, waarbij elke soort zijn eigen strategie volgt om de winter door te komen. In de herfst beginnen de meeste dieren al met voorbereidingen hiervoor. Sommige kiezen voor diepe winterslaap, terwijl anderen actief blijven. Als je deze verschillende patronen begrijpt, kun je de juiste hulp bieden voor elke soort.

Overwinteraars versus actieve dieren in de winter

• Welke dieren houden een winterslaap?: dieren zoals egels en bepaalde vleermuizen verlagen hun lichaamstemperatuur en hartslag om energie te besparen. Deze slimme dieren bouwen in de herfst essentiële vetreserves op om de winter door te komen.
• Actieve dieren: vogels en eekhoorns blijven ook ‘s winters op zoek naar voedsel, wat extra energie vraagt tijdens de koude maanden. Vogels zijn constant actief, terwijl eekhoorns in winterrust gaan. Ze schuilen in bomen, maar komen af en toe naar buiten om eten te zoeken.

Gerichte zorg voor verschillende tuin-dieren

Je kunt tuin-dieren onderverdelen in drie hoofdcategorieën:

• Overwinteraars: dieren die een winterslaap houden, hebben ongestoorde, beschutte plekken nodig.
• Semi-actieve dieren: dassen en eekhoorns komen af en toe naar buiten voor voedsel.
• Actieve dieren: vogels en veldmuizen hebben voortdurend toegang tot voedsel en water nodig.

Dieren in je tuin helpen in winter: respecteer natuurijk gedrag

Het respecteren van de natuurlijke ritmes van tuin-dieren is cruciaal voor hun overleven. Controleer bijvoorbeeld nooit egelslaapplaatsen tijdens de winter, want dit verstoort hun noodzakelijke winterslaap. Als je actieve dieren zoals vogels ondersteunt, vermijd dan volledige afhankelijkheid van jouw voedselvoorziening.

Laat uitgebloeide bloemen staan en bewaar wat bladresten op de grond – deze bieden natuurlijke schuilplaatsen en voedselbronnen. Voor vogels kun je een paar vogelhuisjes neerzetten. Door de verschillende behoeften van je tuinbewoners (of -bezoekers) te respecteren, geef je een duurzame ondersteuning.

Het kan in de winter ook voorkomen dat je in je garage dieren tegenkomt. Of misschien zelfs op zolder of in de bijkeuken. Lieveheersbeestjes overwinteren graag binnenshuis, maar ook bepaalde vlinders zoeken om te overwinteren een koude binnenruimte op. Laat deze dieren zoveel mogelijk met rust. Bij overwinterende vlinders in rusttoestand is het belangrijk dat ze koud blijven. Anders wordt hun winterslaap verstoord.

Dieren in je tuin helpen: zo makkelijk kan het zijn

De beste tip voor een diervriendelijke wintertuin is eigenlijk heel simpel: ruim zo min mogelijk op. Uitgebloeide planten en tuinafval zijn prima overwinterplekken voor allerlei insecten en ook voor grotere tuin-bezoekers. Liever een iets chiquere oplossing? Een insectenhotel of egelhuisje ziet er leuk uit en biedt geschikte beschutting. Toch heeft tuinafval laten slingeren en uitgebloeide planten laten staan ook nog een ander voordeel.

Gevallen bladeren en takken zorgen er namelijk ook voor dat de bodem verrijkt wordt met organisch materiaal. Dit komt ook de bodemdieren (bijvoorbeeld wormen) en uiteindelijk je algehele bodemkwaliteit ten goede. 

Slim tuinontwerp om dieren te helpen in de winter

Dieren in je tuin de winter door helpen, hoeft dus helemaal niet moeilijk te zijn. Alles z’n natuurlijke beloop laten, is een goed begin. Met slim tuinontwerp kun je daarnaast natuurlijke bescherming bieden tegen de barre winterse omstandigheden. Doordachte keuzes in de indeling transformeren je tuin in een veilige schuilplaats voor dieren.

Windbeschutte schuilplaatsen maken

Door natuurlijke materialen strategisch te plaatsen, kun je perfecte schuilplaatsen voor dieren in je tuin creëren. Stapel houtblokken tegen een beschutte muur voor maximale bescherming. Grote stenen en dichte struiken vormen extra windbrekende zones en bieden belangrijke toevluchtsoorden.

Winterharde planten selecteren

Kies planten die het hele jaar door beschutting en voedsel bieden. Goede winterharde opties zijn:

• Klimop: altijdgroene dekking en beschutting
• Hulst: voedzame bessen
• Winterheide: bloemen in het koude seizoen
• Lijsterbes: vogelvriendelijke bessen

Kijk hier voor meer winterharde planten en verzorgingstips.

Tuindelen creëren voor specifieke behoeften

Verander je tuin in zones die aan verschillende behoeften van tuin-dieren in de winter voldoen. Denk hierbij aan:

• Een stille hoek met dichte begroeiing voor schuwe dieren
• Een voederstation en planten/bomen met bessen
• Een waterzone die vorstvrij wordt gehouden

Je hoort weleens dat een beetje suiker aan water toevoegen helpt om het water vorstvrij te houden. Het klopt dat suiker ervoor zorgt dat het langer duurt voordat water bevriest. Toch raden wij dit af.

Suiker is ongezond voor dieren en, nog erger, als vogels baden in water met suiker kunnen hierdoor de veren aan elkaar gaan plakken. Hierdoor gaat de isolerende werking van hun verenpak verloren.

Zorg voor verbinding

Creëer natuurlijke gangen om zones in je tuin te verbinden. Plaats bijvoorbeeld grote stenen als stapstenen tussen schuilplaatsen. Deze doordachte verbindingen helpen dieren veilig door je tuin te navigeren en beschermen hen tegen blootstelling.

Bewaar in elke zone wat bladresten en zorg voor doorgangen in hekken die egels toelaten. Spot je een stekelige viervoeter in je tuin? Lees dan hier wat te doen bij een egel in de tuin (en wat vooral niet).

Dagelijkse zorg voor tuin-dieren in de winter

In de winter vragen dagelijkse zorgacties extra aandacht. Eenvoudige routines hebben een grote impact op het overleven en welzijn van je tuinbezoekers.

Onderhoud van voederstations

Maak voederstations een prioriteit in je ochtendroutine. Verwijder nat voedsel direct om schimmelvorming te voorkomen. Je kunt trouwens eenvoudig zelf voerbakjes maken van oude flessen. Knip er een gedeelte uit (let erop dat er geen scherpe randen ontstaan) en hang ze op.

Vul de stations met vers voedsel dat geschikt is voor de soort – zoals vetbollen voor vogels en speciaal voer voor egels. Geef nooit brood of zout voedsel, dit kan schadelijk zijn.

Waterbronnen checken

Vers water blijft cruciaal in de winter. Controleer dagelijks op:

• IJsvrije wateroppervlakken
• Schone drinkbakken
• Voldoende waterniveaus
• Toegankelijke drinkplekken voor alle dieren

Een slimme tip: leg een pingpongbal in waterbakken tijdens vorst om volledig bevriezen te voorkomen. Plaats waterbronnen op zonnige, beschutte plekken en gebruik rubberen of plastic bakken in plaats van metalen.

Schuilplaatsen controleren

Regelmatige inspecties van schuilplaatsen zijn essentieel, maar stoor overwinterende dieren niet. Controleer op schade aan vogel- of eekhoornhuisjes. Zorg dat bladstapels en takkenbossen intact en droog blijven.

Maak een dagelijks rondje om te controleren of alle voorzieningen functioneren. Vermijd strooizout in de buurt van dierenverblijven, omdat dit schadelijk kan zijn. Pas ook op met slakkenkorrels: deze zijn gevaarlijk voor egels! Laat liever de egel naar je tuin komen: voor deze stekelige beestjes zijn slakken een lekkernij.

Samenwerken met buren

De bescherming van dieren in je tuin en in de buurt krijgt een boost als buren samenwerken. Door gezamenlijke inspanningen kan je grotere zones creëren waar dieren veilig de winter doorkomen. Zo maak je nog meer impact op het behoud van de biodiversiteit.

Corridors opzetten

Een corridor (strook, land of gang) is een levensader die veilige routes verbindt. Werk samen met buren om deze belangrijke doorgangen te creëren:

• Installeer egelopeningen (13x13cm) in hekken
• Verbind tuinen via natuurlijke heggen
• Behoud gedeelde groene ruimtes

Buurtprojecten voor voederstations

Plaats voederstations strategisch en verdeel het onderhoud met je buren. Zorg voor geschikte voedselopties en kies locaties die natuurlijke schuilplaatsen en waterbronnen aanvullen.

Dieren in je tuin helpen in de winter, conclusie

Het voorbereiden van je tuin voor de winter vraagt om planning en dagelijkse aandacht. Jouw inspanningen creëren veilige toevluchtsoorden waar verschillende dieren goed kunnen vertoeven, zelfs tijdens de strengste maanden.

Onthoud: kleine veranderingen maken een groot verschil. Simpele houtstapels, waterbronnen of goed geplaatste voederstations maken al een wereld van verschil om dieren in je tuin te helpen in de winter. Begin vandaag nog en help (tuin-)dieren de winter door!

Kijk hier voor tips en advies voor het onderhoud van je tuin. Heb je een vraag? Stel hem hieronder: wij horen graag van je!

Louis Hooft

Oprichter & Gazon expert

Maak kennis met Louis Hooft, de oprichter van MOOWY en jouw vertrouwde expert. Met een diepgaande passie voor prachtige gazons en een schat aan ervaring in tuin verzorging, staat Louis klaar om tuinliefhebbers te begeleiden bij het realiseren van een groenere en levendigere buitenruimte dan ooit tevoren. Vertrouw op Louis voor waardevolle tips, handige trucs en de beste producten om jouw tuin te laten stralen!