Inheemse Planten voor je Tuin: een Complete Gids

Ben jij van plan om inheemse planten in je tuin neer te zetten? Goed idee! In dit artikel ontdek je wat inheemse planten precies zijn, waarom ze onmisbaar zijn voor de biodiversiteit, en hoe je ze kunt toepassen in je eigen tuin. Je krijgt praktische tips over populaire soorten en we leggen uit wanneer het beste moment is om inheemse vaste planten te zaaien (of te planten). Lees snel verder en ontdek alles over inheemse tuinplanten!

Wat zijn inheemse planten precies?

Wanneer je door het tuincentrum loopt, is het vaak onduidelijk welke planten van nature in onze Nederlandse bodems thuishoren. Toch maakt dit onderscheid een wereld van verschil voor onze lokale ecosystemen.

Inheems betekenis

Inheems betekent dat iets van nature in een bepaald gebied voorkomt. Inheemse planten zijn wilde soorten die zonder menselijke hulp in Nederland terecht zijn gekomen. Ze hebben zich na de laatste ijstijd (ongeveer 13.000 jaar geleden) vanuit zuidelijke streken naar onze regio’s verplaatst en zich hier gevestigd. 

Planten die vóór het jaar 1500 door mensen zijn geïntroduceerd, zoals het door Romeinse soldaten meegebrachte zevenblad, worden ‘ingeburgerd’ of ‘archeofyten’ genoemd en rekenen we tegenwoordig ook tot de inheemse flora.

Verschil tussen inheemse en uitheemse planten

Uitheemse planten (exoten) zijn door mensen na 1500 naar Nederland gebracht. Het belangrijkste verschil zit in de aanpassing aan onze omgeving:

• Inheemse planten zijn perfect afgestemd op onze bodem, ons klimaat en onze insecten
• Uitheemse soorten missen deze langdurige aanpassing
• Inheemse planten bezitten meer genetische diversiteit
• Lokale insecten herkennen uitheemse planten vaak niet als voedselbron

De bloeitijd van inheemse planten is bovendien precies afgestemd op wanneer onze insecten voedsel nodig hebben. Bij uitheemse varianten klopt deze timing vaak niet.

Waarom zijn inheemse planten belangrijk?

Wist je dat inheemse tuinplanten cruciaal zijn voor het overleven van onze lokale insecten? In Nederland is in slechts enkele decennia tot wel 75% van de insectenpopulaties verdwenen, wat een enorme aanslag op de kringloop van het leven betekent. Door inheemse tuinplanten te kiezen, draag je bij aan het behoud van de biodiversiteit. 

Inheemse planten zijn perfect aangepast aan de lokale omstandigheden en hebben door de eeuwen heen een speciale band ontwikkeld met onze insecten. Onze planten en insecten zijn perfect op elkaar afgestemd geraakt. Deze samenwerking wordt ook wel ‘co-evolutie’ genoemd. 

De rol van inheemse planten in biodiversiteit

Planten die inheems zijn, bieden voedsel op precies het juiste moment (bijvoorbeeld aan wilde bijen, vlinders en andere bestuivers). Bovendien zijn ze beter bestand tegen klimaatverandering en hebben ze minder verzorging nodig, omdat ze optimaal zijn afgestemd op de Nederlandse bodem en ons klimaat.

De waarde van inheemse planten is onmiskenbaar:

• Ze vormen de basis van gezonde ecosystemen
• Ze zijn de belangrijkste voedselbron voor lokale insecten
• Ze werken samen met specifieke bodembacteriën en schimmels
• Veel insecten zijn voor hun voortplanting volledig afhankelijk van specifieke inheemse planten

Vooral dat laatste punt is cruciaal: waardplanten, waarop insecten hun eitjes leggen, zijn voor 99% inheems. Als deze planten verdwijnen, verdwijnen ook de insecten die ervan afhankelijk zijn.

Inheemse planten Nederland

In Nederland hebben we maar liefst 350 soorten wilde bijen die gebruik maken van 478 plantensoorten. We onderscheiden verschillende soorten relaties (sommige planten vervullen beide functies):

• Waardplanten: hierop leggen insecten hun eitjes
• Drachtplanten: hieruit halen volwassen insecten hun voedsel.

Inheemse vast planten: een handige lijst

Nu je weet waarom inheemse planten zo belangrijk zijn, is het tijd om enkele populaire soorten voor je tuin te ontdekken. Deze planten zijn niet alleen mooi, maar trekken met hun inheemse bloemen ook talloze insecten aan.

Wilde marjolein

Wilde marjolein, ook bekend als oregano, is een vaste plant die 40 tot 50 cm hoog wordt. Deze beschermde inheemse soort heeft het liefst een warme, zonnige standplaats met een kalkrijke bodem. De plant bloeit met lichtroze bloemetjes die een waar feestmaal zijn voor bijen en vlinders. Daarnaast is wilde marjolein uiteraard een fantastisch keukenkruid dat je vers of gedroogd kunt gebruiken in talloze gerechten. In het voorjaar kun je de plant ver terugsnoeien, waarna deze weer krachtig uitloopt.

Duifkruid 

Duifkruid (scabiosa columbaria) is een charmante plant uit de kamperfoeliefamilie die in Nederland zeldzaam is geworden en op de Rode Lijst staat. De plant bloeit van juli tot september met roodachtig lila, soms witte bloemen. Duifkruid staat graag in de volle zon, maar verdraagt ook halfschaduw. Bovendien houdt de plant niet van natte voeten, dus zorg voor goede drainage. Vlinders en bijen zijn dol op deze plant, wat deze tot een ideale keuze maakt voor een vlindervriendelijke tuin.

Beemdkroon 

Beemdkroon heeft zonder twijfel een van de meest fantastische inheemse bloemen van Nederland. De lilablauwe bloemen zitten vaak vol met vlinders, bijen en andere insecten. Belangrijk om te weten is dat de zeldzame knautiabij volledig afhankelijk is van deze plant. Ook de zeer zeldzame knautiawespbij, die parasiteert op de knautiabij, is op deze plant te vinden.

Hemelsleutel (sedum)

Hemelsleutel is een vetplant met roze bloemen. Als middellage plant bloeit hij van juli tot september en produceert veel nectar, vooral de traditionele roze soort (de hylotelephium spectabile). Deze vetplant slaat water op in zijn dikke bladeren, waardoor hij goed tegen droogte kan.

Beemdooievaarsbek

De beemdooievaarsbek imponeert met zijn intens blauwe tot lilablauwe bloemen. Deze zomerbloeier (juni-juli) trekt bijen en vlinders aan en is een waardplant voor diverse soorten blauwtjes. Door de plant na de bloei te snoeien, kun je een tweede bloei in het najaar stimuleren.

Koninginnekruid 

Koninginnekruid wordt 50 tot 150 cm hoog en bloeit van juni tot september met oudroze bloemen. De plant gedijt het beste op vochtige of zelfs natte standplaatsen en verspreidt een honingachtige geur. Deze plant is een favoriet bij vlinders zoals atalanta’s, landkaartjes en koninginnenpages.

Inheemse klimplanten en struiken

Zoek je inheemse klimplanten voor in je tuin? Dan is de wilde kamperfoelie, bosrank of wintergroene klimop een perfecte keuze. Deze klimmers doen het over het algemeen goed in iedere Nederlandse tuin. Als je een inheemse struik op je verlanglijstje hebt staan, is de wilde liguster of zuurbes een aanrader. Deze struiken kun je goed met elkaar combineren en geven je inheemse tuin lekker veel body.

Zo pas je inheemse planten toe in je tuin

Het toepassen van inheemse planten in je tuin is eenvoudiger dan je denkt. Met een paar eenvoudige principes creëer je een biodiverse tuin die zowel mooi als ecologisch waardevol is.

Inheemse planten in potten of borders

Je kunt inheemse vaste planten zowel in borders als in potten planten. Voor potten is goede drainage essentieel – leg een laagje dakpanscherven of puin van ongeveer 2 cm op de bodem. Vul de pot vervolgens met biologische potgrond tot maximaal 1-2 cm onder de rand. Dit voorkomt overstroming tijdens het water geven.

In kleinere potten doen planten die van nature op droge plaatsen groeien het beste. Grotere bakken bieden meer buffervermogen qua vocht, waardoor je meer soorten kunt planten.

Combineren met niet-inheemse soorten

Een veelgestelde vraag is of je alleen inheemse planten moet gebruiken. Dat is niet noodzakelijk. Je kunt inheemse planten prima combineren met gecultiveerde tuinplanten voor een optimale balans tussen biodiversiteit en een aantrekkelijke tuin.

Het 80-20 principe werkt goed: plant 80% van je tuin met inheemse soorten en 20% met andere planten die je mooi vindt. Kies bij voorkeur voor openbloemige soorten zodat ze bestuivers kunnen bedienen. Door deze combinatie creëer je een tuin die jaarrond zowel nuttig als prachtig is. Wil je het hele jaar door genieten van bloemenpracht? Lees hier dan meer over het creëren van een jaarrond bloeiende tuin.

Let op standplaats: zon, halfschaduw of schaduw

Inheemse planten hebben, net als alle planten, specifieke voorkeuren qua standplaats. Planten die van nature in bossen voorkomen, zijn vaak inheemse planten die houden van schaduw of halfschaduw. Bij minder dan 2 uur direct zonlicht per dag spreken we van een schaduwplek.

Voorbeelden van inheemse schaduwplanten zijn:

• Bosandoorn (stachys sylvatica)
• Donkere ooievaarsbek (geranium phaeum)
• Wilde akelei (aquilegia vulgaris)

Deze schaduwminnende soorten houden van een bodem met wat humus. Verrijk de grond daarom met humusrijke compost of potgrond voor het beste resultaat. Hier lees je meer over het kiezen en verzorgen van schaduwplanten in je tuin. 

Wanneer planten of zaaien voor het beste resultaat?

Verrassend genoeg is niet het voorjaar, maar juist het najaar het beste moment om inheemse planten te zaaien of te planten. De planten in de natuur laten in de nazomer en het najaar hun zaad vallen. Sommige zaden hebben een koude periode nodig om te kunnen kiemen.

Het voordeel van planten in het najaar (eind augustus tot december) is dat de bodem nog relatief warm is, terwijl de lucht al koeler wordt. Dit bevordert de wortelvorming. Planten kunnen zich dan goed vestigen en in het voorjaar krachtiger uitgroeien en bloeien.

Vaste planten en inheemse soorten zaai je het beste op het moment dat ze het in de natuur ook doen – direct na de bloei als ze zaad vormen. Het grote voordeel is dat de zaden dan nog niet volledig in rust zijn gekomen, waardoor ze beter kiemen.

Veelgestelde vragen over inheemse planten

Inheemse planten in je tuin, conclusie

Inheemse planten vormen zonder twijfel het kloppende hart van een natuurvriendelijke tuin. Zoals we hebben gezien, zijn deze planten niet alleen perfect aangepast aan onze Nederlandse bodem en klimaat, maar bieden ze ook essentiële ondersteuning aan onze lokale insecten. 

Uiteindelijk draag je met elke inheemse plant die je kiest direct bij aan het herstel van de Nederlandse biodiversiteit. De wilde marjolein, beemdkroon of hemelsleutel in jouw tuin kan het verschil maken voor tientallen insectensoorten. 

Kun je nog wel wat inspiratie of hulp gebruiken? Hier krijg je meer handige tips en tuinadvies. Heb je een vraag of opmerking over inheemse tuinplanten? Laat het ons weten in een reactie, we helpen je graag verder!

Louis Hooft

Oprichter & Gazon expert

Maak kennis met Louis Hooft, de oprichter van MOOWY en jouw vertrouwde expert. Met een diepgaande passie voor prachtige gazons en een schat aan ervaring in tuin verzorging, staat Louis klaar om tuinliefhebbers te begeleiden bij het realiseren van een groenere en levendigere buitenruimte dan ooit tevoren. Vertrouw op Louis voor waardevolle tips, handige trucs en de beste producten om jouw tuin te laten stralen!