Orchidee Verzorging: Een Complete Gids

Heb je ook zo’n prachtige orchidee in huis staan en vraag je je af hoe je er het beste voor kunt zorgen? Hoewel ze er exclusief uitzien, zijn orchideeën verrassend eenvoudig te verzorgen als je de juiste technieken kent.

Daarom lees je in deze complete gids alles wat je moet weten over de verzorging van je orchidee – van standplaats tot water geven, en van verpotten tot het oplossen van veelvoorkomende problemen. Ben je klaar om jouw orchidee te laten stralen? Laten we beginnen!

Orchidee soorten

Wist je dat er maar liefst 25.000 verschillende soorten orchideeën bekend zijn? Deze prachtige plant vormt de grootste plantenfamilie ter wereld en komt vrijwel overal voor. De phalaenopsis, ook bekend als de vlinderorchidee, is de meest populaire soort. 

Je herkent deze bijzondere kamerplant direct aan zijn herkenbare orchidee bloem, opgebouwd uit drie kelkbladen en drie kroonbladen. In de natuur groeit deze plant vooral in bomen, spleten in rotsen of op luchtdoorlatende grond zoals humus.

Wat deze plant zo bijzonder maakt? De vlinder-orchidee kan tot wel drie keer per jaar bloeien, met een bloeitijd tussen de 2 en 6 maanden! Bovendien gedijt de plant het beste bij een temperatuur tussen 18 en 24 graden Celsius, waardoor deze perfect past in de gemiddelde woonkamer.

Andere populaire soorten zijn: het venusschoentje, de viooltjesorchidee, de brassia en de cattleya.

Kleuren orchidee

Wat kleuren betreft, kun je met deze beauty alle kanten op! Phalaenopsis vind je in wit, geel, roze en paars, vaak met prachtige tekeningen. Dendrobium-compactumsoorten krijg je in wit, blauw en roze, terwijl de phalaenopsishybriden een heel breed palet hebben: wit, roze, paars, blauw, rood, geel, groen, bruin en crème.

Waar komt de orchidee vandaan?

De orchideeënfamilie (orchidaceae) behoort tot de grootste plantenfamilies op aarde. Er zijn maar liefst 25.000 tot 30.000 verschillende soorten bekend en er worden nog steeds nieuwe soorten ontdekt.

De meest bekende orchidee in Nederland, de phalaenopsis, is afkomstig uit Zuidoost-Azië, de Filipijnen en Australië. In 1825 werd deze soort voor het eerst beschreven door de Nederlandse botanicus Dr. C.L. Blume.

Hoelang bloeit een orchidee gemiddeld?

De bloeiduur verschilt aanzienlijk per orchideesoort. De meeste orchideeën bloeien slechts één keer per jaar gedurende 6 tot 10 weken. De vlinder-orchidee is hierin een bijzondere uitzondering.

Met de juiste verzorging kan-ie 2 tot 6 maanden bloeien en zelfs 2 tot 3 keer per jaar in bloei komen. Dit maakt deze orchidee tot een ideale kamerplant die langdurig voor kleur in huis zorgt. Ter vergelijking: andere populaire orchideesoorten hebben de volgende gemiddelde bloeitijden:

• Dendrobium: 6-8 weken
• Cattleya: 2-3 weken
• Cymbidium: 8-10 weken
• Miltonia (viootjesorchidee): 2-4 weken
• Oncidium (tijderorchidee): 5-8 weken
• Vanda: 4-6 weken

Orchidee verzorgen: de basis

De juiste dagelijkse verzorging maakt het verschil tussen een wegkwijnende en een bloeiende orchidee. Door op een paar eenvoudige dingen te letten, houd je je plant in topconditie. Deze verzorgingstips gelden in het algemeen. Check als je bijzondere soorten koopt voor de zekerheid even de instructies op de verpakking.

Orchidee standplaats

Een geschikte standplaats is cruciaal voor de gezondheid van je orchidee. Deze tropische schoonheid houdt van veel licht, maar direct zonlicht kan de bladeren uitdrogen en verbranden. Een vensterbank op het oosten is ideaal, omdat de plant dan ’s ochtends licht krijgt en later op de dag in de schaduw staat.

Geschikte plekken voor je orchidee zijn:

• Een raamkozijn op het oosten, westen, noordwesten of noordoosten
• Een tafel enkele meters van het raam
• Een plek midden in de kamer met voldoende daglicht
• Een badkamer met daglicht (vanwege de hogere luchtvochtigheid)

Vermijd echter donkere plekken zoals een slaapkamer met gesloten gordijnen. Plaats je orchidee bovendien niet bij een verwarming of op een tochtige plek, aangezien dit de plant kan beschadigen. Zet de plant ook niet naast rijpend fruit, omdat het ethyleengas dat fruit afgeeft het verouderingsproces van de orchidee versnelt.

Hoe vaak en hoe geef je water?

Hoe vaak je jouw orchidee moet water geven, verschilt per seizoen. Over het algemeen staat deze kamerplant het liefst in lichtvochtige potgrond. In de zomer heeft je orchidee ongeveer één keer per week water nodig, terwijl in de winter één keer per tien dagen meestal voldoende is.

Controleer indien mogelijk de wortels van je plant: grijze wortels betekenen dat het tijd is om water te geven, terwijl groene wortels aangeven dat er nog voldoende vocht aanwezig is.

Orchideeën hebben een voorkeur voor zacht, lauw water. Regenwater of het condenswater van de droger is ideaal omdat dit kalk- en mineralenvrij is.

Luchtvochtigheid en temperatuur

Orchideeën gedijen het beste bij temperaturen tussen 16 en 24 graden, wat perfect overeenkomt met de gemiddelde kamertemperatuur. ’s Nachts mag de temperatuur niet te veel dalen, hanteer een minimum van 14°C.

De meeste orchideeën komen oorspronkelijk uit vochtige, tropische gebieden waar de luchtvochtigheid rond de 70% ligt, terwijl deze in een doorsnee woonkamer vaak onder de 40% zakt. Om de luchtvochtigheid te verhogen, kun je:

• Een bakje water naast de plant zetten
• Meerdere planten bij elkaar plaatsen
• De bladeren licht besproeien met gedemineraliseerd water (vermijd de bloemen)
• Een luchtbevochtiger gebruiken

Door deze eenvoudige verzorgingstips te volgen, kan je orchidee jarenlang bloeien.

Extra zorg: voeding, snoeien en verpotten

Naast de basisverzorging heeft deze mooie kamerplant wat extra zorg nodig om optimaal te gedijen.

Voeding geven in lente en zomer

Voor een rijke bloei heeft je orchidee tijdens het groeiseizoen extra voedingsstoffen nodig. Geef je plant uitsluitend in de lente en zomer voeding. In de herfst en winter is de plant in rust, waardoor voeding toedienen zelfs schadelijk kan zijn. Als je net een orchidee gekocht hebt, heeft deze de eerste twee maanden trouwens geen extra voeding nodig: de verse potgrond bevat (voor de komende tijd) voldoende voedingsstoffen.

Gebruik altijd speciale orchideeënvoeding en houd je aan de aanbevolen dosering op de verpakking. Overdosering kan wortelschade veroorzaken. Een goede richtlijn is om de plant ongeveer twee keer per maand te bemesten tijdens het groeiseizoen. Hierdoor krijgt je orchidee voldoende energie, waardoor bladeren minder snel slap hangen en bloemen langer mooi blijven.

Orchidee snoeien voor nieuwe bloei

Na de bloei is snoeien essentieel om je orchidee opnieuw te laten bloeien. Zoek het derde oog op de bloemstengel – een kleine verdikking waaruit een nieuwe scheut kan groeien. Knip met een schone en scherpe schaar net boven dit oog af. Vanuit deze scheut zullen nieuwe bloemen ontstaan.

Is de stengel helemaal bruin of verdord? Knip deze dan volledig tot aan de basis af. Bij eenstammige orchideeën snoei je zodra de bloemen zijn uitgebloeid. Bij meerstammige soorten knip je boven het tweede of derde oog.

Luchtwortels orchidee afknippen?

Die dikke wortels die uit de pot groeien? Dat zijn luchtwortels, en ze zijn belangrijker dan je denkt. Ze nemen water en voedingsstoffen op en geven je plant extra steun.

Ons advies: laat ze vooral zitten. Ze horen bij de natuurlijke groei van orchideeën. Knip alleen af wanneer ze:

• Beschadigd, rot of ziek zijn (bruin, papperig of zwart)
• Zo groot worden dat ze storend zijn
• In de weg zitten bij het verpotten

Gebruik ook hier altijd schoon gereedschap om problemen te voorkomen.

Orchidee verpotten: stap voor stap

Verpot je orchidee elke 2 tot 3 jaar of wanneer de wortels uit de pot groeien. De beste tijd hiervoor is in het voorjaar, wanneer de plant zich beter kan herstellen. Volg deze stappen:

1. Voorbereiding: verzamel een nieuwe (doorzichtige) pot die ongeveer 20% groter is dan de huidige, speciale orchideeën-bark (potgrond met schors) en een schone schaar.
2. Plant uit de pot halen: trek voorzichtig aan de basis terwijl je de pot ondersteunt. Tik zo nodig zachtjes tegen de pot.
3. Wortels inspecteren: verwijder oude potgrond en knip dode of rotte wortels weg. Gezonde wortels zijn groen of wit en voelen stevig aan.
4. Nieuwe pot voorbereiden: vul de bodem met orchideeën-bark tot ongeveer de helft.
5. Orchidee plaatsen: zet de plant in het midden en verdeel de wortels gelijkmatig.
6. Afwerken: vul de rest van de pot met bark en druk deze lichtjes aan.
7. Water geven: dompel de plant direct na het verpotten in water en laat goed uitlekken.

Wil je meer informatie? Lees dan hier onze complete gids over planten verpotten.

Veelvoorkomende uitdagingen

Zelfs ervaren verzorgers staan soms voor uitdagingen met hun orchideeën. Gelukkig kun je de meeste problemen eenvoudig oplossen als je weet waarop je moet letten.

Orchidee verzorging bij slappe bladeren

Slappe bladeren zijn een duidelijk signaal dat er iets mis is met je orchidee. Meestal ligt de oorzaak bij de waterhuishouding. Controleer allereerst de wortels van je plant. Groene wortels betekenen dat je orchidee voldoende water krijgt, terwijl grijze of grijsachtige wortels aangeven dat de plant te droog staat. Bruine wortels wijzen daarentegen op overbewatering.

Als de bladeren slap zijn en de wortels bruin, verminder dan onmiddellijk het watergeven. Verwijder eventueel rotte wortels en plant de luchtwortels opnieuw. Indien de wortels grijs zijn en de bladeren slap, dompel de orchidee dan onder in lauwwarm water zodat de wortels weer vocht kunnen opnemen. Heeft je orchidee gele bladeren? Dan is dit vaak een teken van te veel zonlicht of een te koude standplaats.

Wat te doen bij knoppenverlies?

Een orchidee die knoppen laat vallen is frustrerend, maar komt regelmatig voor. Dit probleem ontstaat voornamelijk door drie factoren: te lage temperaturen, verkeerde waterhuishouding (vaak te veel water) of onvoldoende licht. Als de temperatuur onder de 15°C daalt, worden de wortels inactief waardoor de plant knoppen laat vallen.

Bovendien kunnen plotselinge temperatuurschommelingen, tocht, sigarettenrook of ethyleengas van rijpend fruit bijdragen aan knoppenverlies. Houd je orchidee daarom weg van fruitschalen en zorg voor een stabiele omgeving met temperaturen tussen 16 en 32 graden.

Tips om knoppenverlies te voorkomen:

• Geef regelmatig water, maar laat de grond tussen waterbeurten opdrogen
• Voorzie de plant van voldoende indirect zonlicht
• Bescherm tegen temperatuurschommelingen
• Houd de luchtvochtigheid op peil

Ongedierte

Orchideeën zijn soms vatbaar voor ongedierte. Met name wolluis komt vaak voor. Deze kleine, witte luizen kunnen je plant aantasten. Om deze ongewenste gasten op afstand te houden, is het belangrijk om de luchtvochtigheid op peil te houden. Ook regelmatig besproeien kan wolluis op afstand houden. Hier lees je meer over de bestrijding en preventie van wolluis. 

Orchidee winterslaap: feit of fabel?

Veel mensen denken dat orchideeën een winterslaap nodig hebben, maar eigenlijk is dit niet helemaal correct. In tegenstelling tot sommige andere planten kennen tropische orchideeën geen echte winterslaap. Wat wel gebeurt: in de winter vertraagt de stofwisseling van de plant door minder licht en lagere temperaturen.

Als je orchidee in de winter haar bloemen verliest en geen nieuwe knoppen vormt, is dit een natuurlijke reactie op de veranderde omstandigheden. Het belangrijkste advies is om de plant met rust te laten. Probeer vooral niet om haar extra water of meststof te geven om uit deze ‘winterslaap’ te halen – dit kan de plant juist beschadigen.

Zo help je jouw orchidee de winter door:

• Plaats de plant op een lichtrijke vensterbank
• Geef spaarzaam water (slechts om de 3-4 weken)
• Stop met bemesten
• Houd de temperatuur boven 14°C

Met geduld zal je orchidee in het voorjaar weer nieuwe knoppen en prachtige bloemen vormen.

Veelgestelde vragen over verzorgen orchidee

Orchidee verzorging, conclusie

Het verzorgen van een orchidee lijkt misschien ingewikkeld, maar zoals je nu hebt gelezen, valt het onderhoud eigenlijk best mee. Wanneer je de basisprincipes begrijpt en toepast, kan je orchidee jarenlang een prachtige blikvanger in je huis zijn. Door deze verzorgingstips consequent toe te passen, zal je orchidee je belonen met prachtige bloemen die tot wel 6 (!) maanden kunnen bloeien. 

Vind je het leuk om meer te lezen over de verzorging van planten en je tuin? Bekijk dan hier al onze artikelen met tuintips en -advies. Heb je zelf nog een onmisbare tip voor de verzorging van de orchidee of heb je een vraag? Laat het ons weten in een reactie hieronder. Dankjewel en happy gardening!

Louis Hooft

Oprichter & Gazon expert

Maak kennis met Louis Hooft, de oprichter van MOOWY en jouw vertrouwde expert. Met een diepgaande passie voor prachtige gazons en een schat aan ervaring in tuin verzorging, staat Louis klaar om tuinliefhebbers te begeleiden bij het realiseren van een groenere en levendigere buitenruimte dan ooit tevoren. Vertrouw op Louis voor waardevolle tips, handige trucs en de beste producten om jouw tuin te laten stralen!